Licencja Open Source – poznaj tajniki

Korzystając z systemów Open Source na pewno zastanawiasz się, na jakich prawach są one tworzone. Jeżeli nie, to warto się tym zainteresować, ponieważ określa to zasady korzystania, chociażby ze SpiceCRM. Czym jest w ogóle licencja Open Source?

Te informacje mogą pomóc w odpowiednim doborze narzędzia do Twojej organizacji.

Od początku, czyli, gdzie zaczął się Open Source?

Źródeł Open Source, jak zawsze w takich przypadkach, należy doszukiwać się w potrzebie. Dokładnie w potrzebie programistów do badania, poprawiania i dostosowywania istniejących programów do ich własnych potrzeb.

W przypadku Proprietary (oprogramowania „własnościowego”) jest to niemożliwe ze względu na barierę dostępu do kodu źródłowego, który jest niezbędny, aby wprowadzać do niego zmiany i kontynuować rozwój.

To nie była jedyna bariera, ponieważ przed osobami, które rozpoczęły ruch Open Source stały także problemy prawne. W końcu oprogramowanie komputerowe jest chronione prawem autorskim. Sprawia to, że jakakolwiek forma korzystania z programu, a także modyfikowanie, wymaga zgody twórcy lub osoby uprawnionej.

Tutaj rozpoczyna się historia Open Source. Wyrósł on ze sprzeciwu wobec zamkniętych rozwiązań, stawia za cel tworzenie i popularyzowanie „otwartych” i „wolnych” programów, a więc dostępnych wraz z kodem źródłowych i udostępnianych na dość liberalnych zasadach.

Niezależnie od pobudek, wiele otwartych programów, tworzonych przez społeczność skupioną w Internecie, zdobyło pokaźne udziały w rynku. Proces powstawania Open Source, nazywany „rozproszonym postępem technicznym”, jest niewątpliwie technologicznym i socjologicznym fenomenem sieci.

Ale Open Source to także fenomen prawny, ponieważ „otwartości” oprogramowania służą również odpowiednio skonstruowane licencje.

Czym są licencje Open Source?

Licencje Open Source to umowa na „używanie” systemu/aplikacji/kodu. Jednym ze sposobów „używania” jest modyfikacja. Ustalają one reguły i zasady, według których programista będzie korzystać z oprogramowania. Licencje pełnią rolę zabezpieczenia dla obu stron.

Licencje określają również zasady dotyczące korzystania z kodu, ale także ich udostępniania oraz dalszej redystrybucji. 

Celem istnienia licencji Open Source jest zapewnienie przepływu informacji z korzyścią dla społeczeństwa oraz przełamanie przywilejów twórcy wynikających z praw własności intelektualnej. Podstawowym celem licencjonowania Open Source jest odmówienie komukolwiek prawa do wyłącznego korzystania z utworu.

Aby program mógł zostać zaliczony do kategorii Open Source musi spełniać określone warunki:

Co warto zaznaczyć, objęcie oprogramowania licencją Open Source nie powinno być zrozumiane jak zrzeczenie się praw własności intelektualnej lub przekazanie go do domeny publicznej. Oprogramowanie Open Source wciąż jest chronione prawem autorskim, a korzystanie z niego wymaga przestrzegania warunków licencji.

Częste postanowienia licencji to obowiązek informowania o dokonanych zmianach, udostępnianiu kodu źródłowego oraz wszelkich modyfikacji dokonanych w rozpowszechnianej kopii oprogramowania.

Licencje, które znajdziesz na rynku

Wybierając system do swojego przedsiębiorstwa, warto się zastanowić nie tylko nad funkcjami, które wniesie do przedsiębiorstwa. Jeżeli jest to Open Source oprócz wartości związanej z treścią kodu warto zwrócić uwagę na zasady ustalone w licencji. Aktualnie na rynku istnieje ponad 200 różnych licencji Open Source, które się od siebie różnią. Dotyczą one przeróżnych kwestii od obszerności licencji, różnice w uprawnieniach, po kwestie związane z prawami autorskimi.

Gdy zaczynasz się interesować systemami, przeczytanie licencji jest koniecznością. Dobrze być świadomym, co możesz, a czego nie możesz zrobić z kodem. Lepiej unikać konsekwencji, niż później je naprawiać.

1.      MIT

Jedna z najpopularniejszych i najbardziej liberalnych wersji licencji Open Source. Użytkownik licencji MIT posiada niemal nieskrępowane prawo do dalszej eksploatacji i udostępniania przygotowanego przez siebie kodu. Jedynymi wymogami są obowiązek zamieszczenia informacji o autorze oraz zawarcie oryginalnych warunków licencyjnych – które są minimalne.

2.      GNU General Public License (GNU GPL)

Pochodna licencji GPL. Przeznaczona jest głównie do oprogramowania udostępnianego w Internecie. Tak samo jak GNU GPL, jest uznawana za licencję wirusową. Postanowienia najnowszej wersji tej licencji tj. GNU Affero 3.0 są tożsame z postanowieniami licencji GPU GPL 3.0. Najważniejsza różnica polega na obowiązku udostępnienia pełnego kodu z chwilą publikacji oprogramowania w sieci.

3.      Apache License

Kolejna z liberalnych licencji wykorzystywana na dużą skalę. Wymagania nakładane na użytkownika tej licencji dotyczą jedynie obowiązku załączenia informacji dotyczących praw autorskich, wykazu zmian dokonanych w kodzie oraz kopii oryginalnej licencji.

4.      Mozilla Public License (MPL)

Chyba najbardziej popularna licencja wśród osób spoza branży IT. Jest bazą dla jednej z najpopularniejszych przeglądarek internetowych na świecie – Mozilli Firefox. Co do zasady, jej modyfikacje powinny być udostępniane na tej samej licencji w przypadku MPL, w przeciwieństwie do licencji GNU GPL oraz AGPL, możliwe jest jednak obejście tego wymogu m.in. poprzez skorzystanie z licencji pokrewnych.

Licencje „wirusowe”

Warto wiedzieć czym są licencje wirusowe, aby pominąć niepotrzebnych nieporozumień. W końcu „wirusy” kojarzą się niezbyt pozytywnie.

Licencje „wirusowe” to między innymi licencje  GNU GPL. Ich „wirusowość” polega na tym, że można je wykorzystywać jedynie w ramach programów pracujących na tej samej licencji. Nie są one zatem kopalnią kodu jak w przypadku klasycznych oprogramowani Open Source.

Dzięki temu licencjodawca zyskuje nowe pomysły i wsparcie merytoryczne społeczności. Pozwala to na zabezpieczenie się przed wykorzystywaniem i udostępnianiem rozwiązań zawartych w oferowanym kodzie.

Korzystając z kodu, który jest kwalifikowany jako „wirusowy”,  należy pamiętać, że dalsza dystrybucja może się odbywać jedynie na szczegółowo określonych zasadach, które ustala autor licencji. Inaczej autor oprogramowania „wirusowego” otrzymuje prawa autorskie do całego oprogramowania, które, choć w części wytworzono na bazie kodu funkcjonującego na zasadach oprogramowania „wirusowego”.

Licencje „wirusowe” nie są jednolite, zakładają różny stopień „zarażenia” oprogramowania. Najprościej przedstawia to ten podział:

Licencja Open Source SpiceCRM

SpiceCRM to system Open Source, to znaczy, że również podlega zasadom licencji. Został stworzony na zasadach GPL i AGPL. Jest to licencja wydana przez Free Software Foundation w 2007 roku.

FSF to instytucja sponsorująca projekt GNU, założona w 1985 roku przez Richarda Stallaman. Misją fundacji jest tworzenie, ochrona i promocja wolności użytkowania, kopiowania, modyfikowania i rozprowadzania programów komputerowych oraz obrona praw osób tworzących i wykorzystujących Open Source.

Licencja, na której oparty jest SpiceCRM to tak naprawdę połączenie dwóch licencji – GPL i AGPL. Ta licencja zmusza producenta do udostępniania kodu systemów z tą licencją.

Podsumowanie

Korzystanie z systemów Open Source jest nie tylko korzyścią dla Twojej organizacji pod względem dostępu do kodu i możliwości jego modyfikacji, ale także wymaga zrozumienia zasad licencjonowania.

Historia Open Source rozpoczęła się jako reakcja na ograniczenia zamkniętych rozwiązań i obecnie stanowi istotny filar współczesnej informatyki. Licencje Open Source, takie jak MIT, GNU GPL, Apache czy Mozilla Public License, różnią się pod względem swobody i zasad korzystania, dlatego ważne jest dokładne zapoznanie się z nimi przy wyborze systemu dla Twojej firmy.