Czy Open Source jest bezpieczny?

Czy uważasz, że oprogramowanie otwarte nie może być bezpieczne? w języku polskim takie stwierdzenie może brzmieć jak sprzeczność, ponieważ bezpieczeństwo często kojarzymy z czymś solidnie zamkniętym i chronionym.

Być możne właśnie dlatego systemy Open Source bywają postrzegane jako mniej pewne? Tymczasem badania przeprowadzone przez Linux Foundation pokazują, że aż 73% specjalistów uważa, że oprogramowanie Open Source jest bezpieczniejsze niż zamknięte rozwiązania. Skąd się to bierze?

W artykule analizuję możliwe zagrożenia i słabe strony oprogramowania otwartego, ale dla pełnego obrazu przedstawia. Wręcz przeciwnie – coś w tym jest, skoro z Open Source korzystają takie giganty jak:

Takie instytucje nie sięgnęłyby po Open Source, gdyby nie było to rozwiązanie godne zaufania.

Co oznacza Open Source?

Oprogramowanie Open Source to takie, którego kod źródłowy jest udostępniony publicznie. Dzięki temu każdy może go przeglądać, modyfikować, ulepszać oraz swobodnie rozpowszechniać.

W większości przykładów rozwój oprogramowania Open Source odbywa się dzięki aktywności społeczności. Taki model sprzyja szybkiemu postępowi, wprowadzaniu innowacji oraz podnosi bezpieczeństwo, ponieważ wielu niezależnych ekspertów ma możliwość dokładnego sprawdzania kodu.

Programiści mogą tworzyć i usprawniać ten system właśnie dlatego, że funkcjonuje on zgodnie z zasadami Open Source – kod jest dostępny dla każdego zainteresowania.

Możliwe zagrożenia i wady oprogramowania Open Source

Jedną z kluczowych cech oprogramowania Open Source jest publiczny dostęp do jego kodu źródłowego. Choć niesie to ze sobą wiele korzyści (które omówię później), to jednocześnie może stanowić ryzyko. Osoby o złych intencjach mają możliwość dokładnej analizy kodu w poszukiwaniu słabych miejsc, co może prowadzić do wykrycia i wykorzystania luk bezpieczeństwa.

W przypadku komercyjnych produktów za bezpieczeństwo i aktualizacje odpowiada zazwyczaj dostawca. W środowisku Open Source to użytkownik – czyli organizacja lub firma korzystająca z oprogramowania – ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo. Jeżeli społeczność aktywnie rozwijająca projekt jest mało zaangażowana lub nie ma wsparcia komercyjnego, może to stwarzać ryzyko dla ochrony danych.

Wiele otwartych aplikacji opiera się na kodzie pochodzącym z innych projektów lub bibliotek Open Source. To powoduje powstawanie zależności, które mogą wiązać się z problemami bezpieczeństwa. Jeśli któraś z wykorzystanych bibliotek zawiera podatności, może to negatywnie wpływać na cały projekt.

Zalety Open Source w kontekście bezpieczeństwa

Zgodnie z raportem State of Open Source 2024, w ciągu ostatniego roku aż 67% organizacji zwiększyło wykorzystanie oprogramowania opartego na otwartym kodzie źródłowym. Powody tej decyzji były różnorodne, jednak można wyróżnić trzy główne motywacje:

Przejrzystość kodu

Kod źródłowy oprogramowania Open Source jest publicznie dostępny do pobrania w Internecie. Daje to możliwość wielu osobom sprawdzenia, czy nie ma w nim potencjalnych luk bezpieczeństwa. Co ważne, wszelkie zmiany wprowadzane do głównego kodu muszą zostać zatwierdzone przez opiekuna projektu, co chroni całość przed niepożądanymi modyfikacjami.

Wsparcie społeczności

Otwartość projektu pozwala na współpracę społeczności. Zainteresowane osoby mogą przejrzeć kod, wskazać ewentualne błędy lub luki bezpieczeństwa. Wiele projektów Open Source posiada bardzo aktywne grono użytkowników i programistów. Dzięki temu oprogramowanie jest regularnie aktualizowane i rozwijane.

Duża i zaangażowana społeczność umożliwia szybszą reakcję na problemy, wykrywanie oraz usuwanie błędów i słabości. Każdy, kto bierze udział w rozwoju Open Source, ma też obowiązek zgłaszania i poprawiania znalezionych usterek.

Częste aktualizacje

W podejściu do aktualizacji projektów Open Source występują różne praktyki, jednak regularne wprowadzanie nowych wersji jest niezwykle ważne dla zapewnienia bezpieczeństwa. Dlatego warto zwrócić uwagę, jak często dany projekt publikuje aktualizacje. Dzięki aktywności społeczności luki w zabezpieczeniach są szybko wykrywane i usuwane. Szybkie zgłaszanie problemów przez użytkowników i programistów umożliwia sprawne wdrażanie poprawek.

Elastyczność wyboru środowiska wdrożenia

Deployment to proces instalacji, konfiguracji, testowania i uruchamiania oprogramowania w środowisku produkcyjnym, z którego korzystają końcowi użytkownicy. Może on odbywać się na różnego rodzaju infrastrukturach – od lokalnych serwerów, przez rozwiązania chmurowe, aż po środowiska hybrydowe. Głównym celem deploymentu jest zagwarantowanie, że system działa stabilnie, bezpiecznie i zgodnie z wymaganiami produkcyjnymi.

Efektywne wdrożenia często opierają się na automatyzacji oraz narzędziach CI/CD, co zwiększa wydajność, minimalizuje ryzyko błędów i pozwala na szybkie oraz niezawodne aktualizacje.

Z punktu widzenia ochrony danych, lokalne wdrożenie rozwiązań Open Source pozwala uniknąć przesyłania danych poza granice Unii Europejskiej. Otwartość kodu umożliwia przeprowadzenie audytów, w celu sprawdzenia zgodności z regulacjami dotyczącymi przetwarzania danych osobowych – na przykład w przypadku baz danych takich jak MySQL czy systemów CMS, jak Drupal. Jednocześnie samodzielne zarządzanie infrastrukturą wymaga regularnego stosowania aktualizacji oraz implementacji mechanizmów szyfrowania, aby sprostać stale zmieniającym się standardom bezpieczeństwa.

Jak zabezpieczyć system Open Source?

Zapewnienie bezpieczeństwa w systemach Open Source wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje zarówno działania profilaktyczne, jak i stałe nadzorowanie ich stanu. Ze względu na otwarty charakter tych rozwiązań, niezwykle ważne jest stosowanie strategii ograniczających możliwe zagrożenia.

Systematyczne aktualizacje

Kluczowym elementem ochrony systemów Open Source są regularne aktualizacje. Warto na bieżąco śledzić pojawiające się nowe wersje oprogramowania i wprowadzać je niezwłocznie, aby zapobiec wykorzystaniu znanych słabości i błędów w kodzie.

Audyty bezpieczeństwa

Audyty bezpieczeństwa odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu wysokiego poziomu obrony i budowaniu zaufania do rozwiązań Open Source. Dzięki nim możliwe jest wychwycenie potencjalnych słabości w zabezpieczeniach, które mogłyby zostać wykorzystane przez osoby o złych intencjach. Audyty umożliwiają także wczesne wykrycie oraz usunięcie błędów i podatności, zanim zdążą wyrządzić szkody. takie działania wzmacniają zaufanie użytkowników i programistów, tworząc przejrzyste i odpowiedzialne środowisko.

Stosowanie narzędzi do analizy statycznej i dynamicznej kodu

Podstawowe metody zapewniające bezpieczeństwo w projektach Open Source to analiza statystyczna (SAST) oraz dynamiczna (DAST). Analiza statyczna polega na skanowaniu kodu źródłowego bez jego uruchamiania, wykorzystując reguły oparte na wzorcach błędów, heurystykach czy formalnych metodach, jak analiza przepływu danych. Narzędzia takie jak SonarUebe czy Veracode potrafią wykryć luki bezpieczeństwa, błędy składniowe oraz fragmenty kodu wymagające optymalizacji, generując szczegółowe raporty z najistotniejszymi problemami.

Z kolei analiza dynamiczna działa na działającym kodzie, symulując ataki w środowisku produkcyjnym. Choć narzędzia DAST nie są tak powszechnie wymieniane, połączenie tej metody z SAT daje kompleksową ochronę: statyczne testy wykrywają potencjalne zagrożenia podczas tworzenia oprogramowania, a dynamiczne sprawdzają wpływ tych problemów już na działającym systemie.

W narzędziach SAST często integruje się także przegląd baz danych CVE (Common Vulnerabilities and Expousers), np. jak w OpenText Fortify – automatycznie porównując skanowane komponenty z aktualnymi listami znanych podatności. Jest to niezwykle istotne w przypadku Open Source, gdzie kod jest otwarty i wymaga stałego monitorowania pod katem aktualizacji oraz spełniania zmieniających się standardów bezpieczeństwa.

Zasada minimalnych uprawnień

Ważną praktyką jest wdrożenie zasady minimalnych uprawnień, zgodnie z którą użytkownicy i procesy mają dostęp jedynie do tych zasobów, które są im niezbędne do wykonywania własnych zadań. Takie ograniczenie może znacząco zmniejszyć konsekwencje potencjalnego naruszenia bezpieczeństwa.

Monitorowanie logów

Systematyczne i ciągłe obserwowanie logów systemowych pozwala na szybkie wykrywanie nietypowych lub podejrzanych działań oraz umożliwia sprawną reakcję na incydenty bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Wielu ekspertów uważa, że oprogramowanie Open Source może być tak samo bezpieczne, a nawet bezpieczniejsze niż systemy komercyjne, pod warunkiem odpowiedniego zarządzania i wsparcia aktywnej społeczności. Przykłady stosowania Open Source przez takie podmioty jak NASA, Google, Facebook czy polski NASK potwierdzą jego wiarygodność i funkcjonalność.

Do najważniejszych zalet otwartego oprogramowania należą:

Aby zapewnić pełne bezpieczeństwo systemów Open Source, warto podjąć następujące kroki:

Wybór Open Source może być bardzo korzystny dla firm oczekujących możliwości dopasowania funkcjonalności do indywidualnych wymagań oraz pełnej kontroli nad środowiskiem, w którym oprogramowanie jest uruchamiane.